Preparatning savdo nomi
Deksametazon
Ta'sir etuvchi modda (XPN) Deksametazon

Dori shakli
Tabletkalar

Tarkibi

1 tabletka quyidagilarni saqlaydi
faol modda 0,5 mg deksametazon;
yordamchi moddalar laktoza monogidrati, makkajo‘xori kraxmali, povidon, magniy stearati, talk, suvsiz kolloid kremniy dioksidi.
Ta'rifi dumaloq, yassi, chetlari qiya va bir tomonida o‘yiqchali, oq yoki deyarli oq rangli tabletkalar.

Farmakoterapevtik guruhi
glyukokortikosteroid.
ATX kodi N02AV02


Farmakologik xususiyatlari


Farmakodinamika

Sintetik glyukokortikosteroid (GKS) – ftorprednizolonning metillangan hosilasi. Yallig‘lanishga qarshi, allergiyaga qarshi, desensibilizatsiyalovchi, immunodepressiv, shokka qarshi va antitoksik ta'sir ko‘rsatadi, beta-adrenoretseptorlarning endogen katexolaminlarga sezuvchanligini oshiradi.
Spetsifik sitoplazmatik retseptorlar (GKS uchun retseptorlar barcha to‘qimalarda bor, ayniqsa ular jigarda ko‘p) bilan oqsillar hosil bo‘lishini induktsiyalovchi komplekslarni hosil qilib o‘zaro ta'sirlashadi (shu jumladan xujayralarda hayotiy muhim jarayonlarni boshqaruvchi fermentlar).
Oqsil almashinuvi plazmada globulin miqdorini kamaytiradi, jigar va buyraklarda albuminlar sintezini oshiradi (albumin/globulin koeffitsiyentini oshishi bilan); mushak to‘qimasida oqsil sintezini pasaytiradi va katabolizmini kuchaytiradi.
Lipid almashinuvi yuqori yog‘-kislotalari va triglitseridlarning sintezini oshiradi, yog‘ni qayta taqsimlaydi (oyoq-qo‘llarning teri osti qavatidan mobilizatsiya qilinishi va yog‘ni asosan yelka, yuz, qorin sohasida to‘planishi), giperxolesterinemiyani rivojlanishiga olib keladi.
Uglevodlar almashinuvi me'da-ichak yo‘llaridan uglevodlarni so‘rilishini oshiradi; glyukozo-6-fosfataza faolligini oshiradi (glyukozaning jigardan qonga tushishini oshishi); fosfoenolpiruvatkarboksilaza faolligini va aminotranferaza sintezini oshiradi (glyukoneogenezani faollashishi); giperglikemiyani rivojlanishiga yordam beradi.
Suv-elektrolit almashinuvi organizmda Na+ va suvni tutib qoladi, K+ chiqarilishini rag‘batlantiradi (mineralokortikoid faollik), me'da-ichak yo‘llaridan Sa2+ so‘rilishini kamaytiradi, kaltsiyni suyaklardan «yuvilib» chiqarilishini chaqiradi va uni buyrakdan chiqarilishini oshiradi, suyak to‘qimasini mineralizatsiyasini kamaytiradi.
Yallig‘lanishga qarshi samarasi eozinofillar va gialuron kislotasini ishlab chiqaruvchi semiz xujayralardan yallig‘lanish mediatorlarini ajralib chiqarilishini susayishi, kapillyarlarning o‘tkazuvchanligini kamayishi; xujayra membranalarining (ayniqsa lizosomal) va organellalar membranalarini turg‘unlashishi bilan bog‘liq. Yallig‘lanish jarayonining barcha bosqichlariga ta'sir qiladi araxidon kislotasi darajasida prostaglandinlar (Pg) sintezini ingibitsiya qiladi (lipokortin fosfolipaza A2 ni susaytiradi, araxidon kislotasining liberatsiyasini bostiradi va yallig‘lanish, allergiya va boshqa jarayonlariga yordam beruvchi endoperekislar, leykotriyenlarning biosintezini, «yallig‘lanishga qarshi sitokinlar» (interleykin 1, o‘sma nekrozining omili alfa va boshqalarning) sintezini ingibitsiya qiladi; xujayra membranasining turli shikastlanish omillarning ta'siriga chidamliligini oshiradi.
Immunodepressiv samarasi limfoid to‘qimalar chaqirgan involyutsiya limfotsitlarining proliferatsiyasini susayishi (ayniqsa T-limfotsitlarni), V-xujayralarning migratsiyasini susaytirilishi va T- va V-limfotsitlarning o‘zaro ta'siri, limfotsitlar va makrofaglardan sitokinlarning (interleykin-1, 2; gamma-interferon) ajralib chiqishini tormozlanishi va antitelalarning hosil bo‘lishini kamayishi bilan bog‘liq.
Allergiyaga qarshi samarasi allergiya mediatorlarining sintezini va sekretsiyasini kamayishi, sensibillangan semiz xujayralardan va bazofillardan gistamin va boshqa biologik faol moddalarning ajralib chiqarilishini tormozlanishi, aylanib yuruvchi bazofillar sonini kamayishi, limfoid va biriktiruvchi to‘qimaning rivojlanishini susaytirishi, T- va V-limfotsitlarni, semiz xujayralar miqdorini kamayishi, allergiya mediatorlariga effektor xujayralarning sezuvchanligini kamayishi, antitelalar hosil bo‘lishini susayishi, organizmning immun javobini o‘zgarishi natijasida rivojlanadi.
Nafas yo‘llarining obstruktiv kasalliklarida ta'siri asosan yallig‘lanish jarayonlarini tormozlanishini, shilliq qavatlarning shishini oldini olishi yoki yaqqolligini kamayishi, bronxlarning epiteliysi shilliq osti qavatini eozinofil infiltratsiyasini pasayishi va bronxlarning shilliq qavatida aylanib yuruvchi immun komplekslarini to‘planishi, shuningdek shilliq qavatini eroziyalanishi va deskvamatsiyasini tormozlanishi bilan bog‘liq. Mayda va o‘rtacha o‘lchamli bronxlarning beta-adrenoretseptorlarini endogen katexolaminlarga va ekzogen simptomimetiklarga sezuvchanligini oshiradi, shilimshiqning yopishqoqligini uning hosil bo‘lishini kamayishi hisobiga pasaytiradi.
Yallig‘lanish jarayonini kechishini biriktiruvchi to‘qima reaktsiyalarini tormozlaydi va chandiq to‘qimasining hosil bo‘lishi ehtimolini pasaytiradi.
AKTT sintezi va sekretsiyasini va ikkilamchi endogen GKS sintezini susaytiradi.
Ta'sirining o‘ziga xosligi – gipofiz faoliyatini sezilarli ingibitsiya qilinishi va amalda to‘liq mineralokortikosteroid faolligini butunlay yo‘qligi.
Sutkada 1-1,5 mg dozalari buyrak usti bezlari po‘stlog‘i faoliyatini susaytiradi; biologik yarim chiqarilish davri – 32-72 soat (gipotalamus–gipofiz–buyrak usti bezlarining po‘stloq moddasi tizimini susayishi davomiyligi).
Glyukokortikosteroid faolligini kuchi bo‘yicha 0,5 mg deksametazon taxminan 3,5 mg prednizonga (yoki prednizolonga), 15 mg gidrokortizonga yoki 17,5 mg kortizonga to‘g‘ri keladi.

Farmakokinetikasi

Ichga qabul qilinganidan keyin tez va to‘liq so‘riladi. Qonda maksimal kontsentratsiyasiga 1-2 soatdan keyin erishiladi. Qonda (60-70%) spetsifik oqsil-tashuvchi - transkortin bilan bog‘lanadi. Gistogematik to‘siqlar orqali (shu jumladan gematoentsefalik va yo‘ldosh orqali) oson o‘tadi. Jigarda (asosan glyukuron va oltingururt kislotasi bilan kon'yugatsiyasi orqali) nofaol metabolitlarigacha metabolizmga uchraydi. Buyraklar orqali chiqariladi (oz miqdori –sut bezlari temir bilan).


Qo‘llanilishi

• endokrin kasalliklari buyrak usti bezlarining o‘tkir yetishmovchiligi, buyrak usti bezlar po‘stlog‘ining birlamchi va ikkilamchi yetishmovchiligi, buyrak usti bezlarining tug‘ma giperplaziyasi, o‘tkir osti tireoidit;
• shok (kuyish, travmatik, operatsion, toksik) – tomirlarni toraytiruvchi vositalar, plazma o‘rnini bosuvchi preparatlar va boshqa simptomatik davolash samarasiz bo‘lganida;
• bosh miya shishi (bosh miyaning o‘smasida, bosh miya jarohatida, neyroxirurgik aralashuvlarida, miyaga qon quyilganida, entsefalitda, meningitda, nurli shikastlanishda);
• astmatik status; og‘ir bronxospazm (bronxial astmani, surunkali obstruktiv bronxitni zo‘rayishi);
• og‘ir allergik reaktsiyalar, anafilaktik shok;
• revmatik kasalliklar;
• biriktiruvchi to‘qimaning tizimli kasalliklari;
• o‘tkir og‘ir dermatozlar;
• xavfli kasalliklar katta patsiyentlarda leykoz va limfomani palliativ davolash; bolalardagi o‘tkir leykemiya, xavfli o‘smalari bo‘lgan patsiyentlardagi giperkaltsiyemiya; peroral davolash mumkin bo‘lmaganida;
• qon kasalliklari kattalardagi o‘tkir gemolitik anemiyalar, agranulotsitoz, idiopatik trombotsitopenik purpura;
• og‘ir infektsion kasalliklar (antibiotiklar bilan birga);
• oftalmologiya amaliyotida (subkon'yunktival, retrobulbar yoki parabulbar yuborishlar) allergik kon'yunktivit, keratit, iridotsiklit, blefarit, blefarokon'yunktivit, sklerit, episklerit, ko‘z jarohatidan va operativ aralashuvlardan keyingi yallig‘lanish jarayoni, simpatik oftalmiya, shox parda ko‘chirib o‘tkazilganidan keyingi immunosupressiv davolash;


Qo‘llash usuli va dozalari


Dozalash tartibi
shaxsiy va u ko‘rsatmalarga, bemorning holatiga va uni davolashga bo‘lgan reaktsiyasiga bog‘liq. Preparat ichga ovqatlanish vaqtida yoki undan keyin qabul qilinadi. Sutka davomida glyukokortikosteroidlarni ertalabki soat 6 dan 8 gacha orasida endogen sekretsiyasining sirkad ritmini hisobga olib, qo‘llash tavsiya qilinadi. Maksimal sutkalik doza 10-15 mg. Terapevtik samaraga erishilganidan keyin dozani asta-sekin (odatda 3 kunda 0,5 mg ga) samarani bir maromda saqlab turuvchi dozaga – sutkada 2-4,5 mg gacha kamaytiriladi. Minimal samarali doza – sutkada 0,5-1 mg.
Bolalarga Deksametazon faqat mutloq ko‘rsatmalar bo‘yicha sutkada 0,08-0,3 mg yoki 2,5–
10 mg/m2 dan 3-4 qabulda yoshiga qarab buyuriladi.
Deksametazon bilan davolashning davomiyligi patologik jarayonning xarakteriga va davolash samarasiga bog‘liq bo‘lib, bir necha kundan bir necha oylar va undan ko‘pni tashkil qiladi. Davolashni asta-sekin bekor qilish kerak. Preparatni uzoq muddat yuqori dozalarda qo‘llash dozani asta-sekin, buyrak usti bezlari po‘stlog‘ining o‘tkir yetishmovchiligini rivojlanishini bartaraf qilish maqsadida, pasaytirishni talab qiladi.

Nojo‘ya ta'sirlari
Deksametazon odatda yaxshi o‘zlashtiriladi. U past mineralokortikoid faollikka ega, ya'ni uning suv-elektrolit almashinuviga ta'siri katta emas. Odatda Deksametazonning kichik va o‘rtacha dozalari organizmda natriy va suvni tutilishini, kaliyni yuqori chiqarilishini chaqirmaydi. Quyidagi nojo‘ya samaralari ta'riflangan
Endokrin tizimi tomonidan glyukozaga tolerantlikni pasayishi, steroid qandli diabet yoki yashirin qandli diabetni kuchayishi, buyrak usti bezi faoliyatini susayishi, Itsenko-Kushing sindromi (oysimon yuz, gipofizar tur semirish, girsutizm, arterial bosimni oshishi, dismenoreya, amenoreya, mushak kuchsizligi, striylar), bolalarda jinsiy rivojlanishni kechikishi.
Ovqat hazm qilish tizimi tomonidan ko‘ngil aynishi, qusish, pankreatit, me'da va o‘nikki barmoq ichakning steroid yarasi, eroziv ezofagit, me'da-ichak yo‘llaridan qon ketishi va perforatsiya, ishtahani oshishi yoki kamayishi, ovqat hazm bo‘lishini buzilishi, meteorizm, hiqichoq tutishi, kam hollarda – «jigar» transaminazalari va ishqoriy fosfatazaning faolligini oshishi.
Yurak-qon tomir tizimi tomonidan aritmiya, bradikardiya (yurak to‘xtab qolgunicha); yurak yetishmovchiligini (moyilligi bo‘lgan patsiyentlarda) rivojlanishi yoki yaqqolligini kuchayishi, giperkaliyemiyaga xos EKG dagi o‘zgarishlar, arterial bosimni oshishi, giperkoagulyatsiya, trombozlar. O‘tkir va o‘tkir osti miokard infarkti bo‘lgan bemorlarda – nekroz o‘choqlarini tarqalishi, chandiq to‘qimasining shakllanishini sekinlashishi, bu yurak mushagini uzilishiga olib kelishi mumkin.
Nerv tizimi tomonidan deliriy, dezoriyentatsiya, eyforiya, gallyutsinatsiyalar, maniakal depressiv psixoz, depressiya, paranoya, bosh miya ichki bosimini oshishi, asabiylik yoki bezovtalik, uyqusizlik, bosh aylanishi, vertigo, miyachaning soxta o‘smasi, bosh og‘rig‘i, tirishishlar.
Sezgi a'zolari tomonidan ko‘rishni birdan yo‘qolishi (parenteral yuborilganida bosh, bo‘yin, burun chig‘anoqlari, bosh terisi sohalarida, ko‘z tomirlarida preparat kristallarini to‘planishi mumkin), orqa subkapsulyar katarakta, ko‘rish nervining shikastlanishini mumkinligi bilan ko‘z ichki bosimini oshishi, ko‘zning ikkilamchi bakterial, zamburug‘li yoki virusli infektsiyalari, shox qavatining trofik o‘zgarishlari, ekzoftalm.
Moddalar almashinuvi tomonidan kaltsiyni yuqori chiqarilishi, gipokaltsiyemiya, tana vaznini oshishi, salbiy azot muvozanati (oqsillarni yuqori parchalanishi), ko‘p terlash.
Mineralokortikoid faolligi bilan bog‘liq bo‘lgan - suyuqlik va natriyni tutilishi (periferik shishlar), gipernatriyemiya, gipokaliyemik sindrom (gipokaliyemiya, aritmiya, mialgiya yoki mushaklarning spazmi, odatdagi bo‘lmagan holsizlik va toliqish).
Tayanch-harakat apparati tomonidan bolalarda o‘sish va suyaklarning shakllanish jarayonlarini sekinlashi (epifizar o‘sish sohalarini muddatidan oldin yopilishi), osteoporoz (juda kam – suyaklarning patologik sinishlari, yelka va son suyaklarining boshchasini aseptik nekrozi), mushak paylarini uzilishi, steroid miopatiya, mushak massasini kamayishi (atrofiya).
Teri qoplamalari va shilliq qavatlari tomonidan jarohatlarning bitishini sekinlashishi, petexiyalar, ekximikozlar, terini yupqalashishi, giper- yoki gipopigmentatsiya, xusnbuzar, striyalar, piodermiya va kandidozlarni rivojlanishiga moyillik.
Allergik reaktsiyalar tarqalgan mahalliy allergik reaktsiyalar (teri toshmasi, qichishish, anafilaktik shok).
Boshqalar infektsiyani rivojlanishi yoki zo‘rayishi (immunodepressantlarni va vaktsinatsiyani birga qo‘llash bunday nojo‘ya samaralarni paydo bo‘lishiga yordam beradi), leykotsitouriya, «bekor qilish» sindromi.


Qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar

Hayotiy ko‘rsatmalar bo‘yicha qisqa muddatli qo‘llashlar uchun yakka qarshi ko‘rsatma bo‘lib, deksametazonga yoki preparatning komponentlariga yuqori sezuvchanlik hisoblanadi.
Bolalarda o‘sish davrida GKS ni faqat mutloq ko‘rsatmalar bo‘yicha va davolovchi shifokorning sinchkov nazorati ostida qo‘llanishi kerak.
Preparatni quyidagi kasalliklar va holatlarda ehtiyotkorlik bilan buyurish kerak
• Me'da-ichak yo‘llarining kasalliklari – me'da va o‘nikki barmoq ichakning yara kasalligi, ezofagit, gastrit, o‘tkir yoki latent peptik yara, yaqinda yaratilgan ichak anastomozi, perforatsiya yoki abstsesslanish xavfi bilan bo‘lgan nospetsifik yarali kolit, divertikulit.
• Virusli, zamburug‘li yoki bakterial ta'biatli (hozirgi vaqtda yoki yaqinda o‘tkazilgan, shu jumladan yaqinda bemor bilan bo‘lgan muloqatda) parazitar va infektsion kasalliklar – oddiy gerpes, o‘rab oluvchi gerpes (viremik fazasi), suvchechak, qizamiq; amyobiaz, strongiloidoz, tizimli mikoz, faol va latent tuberkulyoz. Og‘ir infektsion kasalliklarda faqat spetsifik davolash fonida qo‘llashga yo‘l qo‘yiladi.
• Emlashdan oldingi va keyingi davr (emlashdan 8 hafta oldin va 2 hafta keyin), BTSJ bilan emlashdan keyingi limfadenit. Immuntanqislik holatlari (shu jumladan OITS yoki OITV bilan infektsiyalanish).
• Yurak-qon tomir tizimining kasalliklari, shu jumladan yaqinda o‘tkazilgan miokard infarkti (o‘tkir va o‘tkir osti miokard infarkti bo‘lgan bemorlarda nekroz o‘choqlarini tarqalishi, chandiq to‘qimasining shakllanishini sekinlashishi va buning oqibatida yurak mushagini uzilishi mumkin), og‘ir surunkali yurak yetishmovchiligi, arterial gipertenziya, giperlipidemiya.
• Endokrin kasalliklar - qandli diabet (shu jumladan uglevodlarga tolerantlikni buzilishi), tireotoksikoz, gipotireoz, Itsenko-Kushing kasalligi, semirish (III-IV bosqichi).
• Og‘ir surunkali buyrak va/yoki jigar yetishmovchiligi, nefrourolitiaz. Gipoalbuminemiya va uni paydo bo‘lishiga moyilligi bo‘lgan holatlar (jigar sirrozi, nefrotik sindrom).
• Tizimli osteoporoz, miasteniya gravis, o‘tkir psixoz, polimiyelit (bulbar entsefalit shaklidan tashqari), ochiq va yopiq burchakli glaukoma, homiladorlik.

Dorilarning o‘zaro ta'siri
Deksametazonni quyidagilar bilan bir vaqtda buyurish
• «jigar» mikrosomal fermentlarining induktorlari (fenobarbital, rifampitsin, fenitoin, teofillin, efedrin) uning kontsentratsiyasini kamayishiga olib keladi;
• diuretiklar (ayniqsa «tiazid» va karboangidraza ingibitorlari) va amfoteritsin V bilan – organizmdan K+ chiqarilishini kuchayishiga va yurak yetishmovchiligini rivojlanish xavfini oshishiga olib kelishi mumkin;
• natriy saqlovchi preparatlar bilan – shishlarni rivojlanishi va arterial bosimni oshishiga;
• yurak glikozidlari bilan – ularni o‘zlashtiraolish yomonlashadi va qorinchalar ekstrasistoliyasining rivojlanishini ehtimoli oshadi (chaqirilgan gipokaliyemiya tufayli);
• bilvosita antikoagulyantlar bilan – ularning ta'sirini susaytiradi (kamroq kuchaytiradi), dozani to‘g‘rilash talab qilinadi;
• antikoagulyantlar va trombolitiklar bilan – me'da-ichak yo‘llaridagi yaralardan qon ketishini rivojlanish xavfi oshadi;
• etanol va nosteroid yallig‘lanishga qarshi preparatlar (NYaQP) bilan – me'da-ichak yo‘llarida eroziv-yarali shikastlanishlarni paydo bo‘lishini va qon ketishini rivojlanish xavfi kuchayadi (artritlarni davolashda NYaQP bilan majmuada terapevtik samaralarini qo‘shilishi tufayli, glyukokortikosteroidlarning dozasini kamaytirish mumkin);
• paratsetamol bilan – gepatotoksiklikni rivojlanish xavfi oshadi (jigar fermentlarining induktsiyasi va paratsetamolning zaharli metabolitini hosil bo‘lishi);
• atsetilsalitsil kislotasi bilan – uning chiqarilishini tezlashtiradi va qondagi kontsentratsiyasini kamaytiradi (deksametazon bekor qilinganida salitsilatlarning qondagi darajasi ko‘payadi va nojo‘ya ko‘rinishlarni rivojlanish xavfi oshadi);
• insulin va peroral gipoglikemik preparatlar, gipotenziv vositalar bilan – ularning samarasi kamayadi;
• D vitamini bilan – uning ichakda Sa2+ so‘rilishiga bo‘lgan ta'siri kamayadi;
• somatotrop gormonlar bilan – oxirgisining samarasini, prazikvantel bilan – uning kontsentratsiyasi kamaytiradi;
• M-xolinoblokatorlar (shu jumladan antigistamin preparatlar va tritsiklik antidepressantlar) va nitratlar bilan – ko‘z ichki bosimini oshishiga yordam beradi;
• izoniazid va meksiletin bilan – ularning metabolizmini oshiradi (ayniqsa «sekin» atsetilatorlarda), bu ularning plazmadagi kontsentratsiyani kamayishiga olib keladi.
Karboangidraza ingibitorlari va «halqali» diuretiklar osteoporozni rivojlanish xavfini oshirishi mumkin.
Indometatsin deksametazonning albumin bog‘idan surib chiqarib, uning nojo‘ya samaralarini rivojlanish xavfini oshiradi.
AKTG deksametazonning ta'sirini kuchaytiradi.
Ergokaltsiferol va paratgormon deksametazon tomonidan chaqiruvchi osteopatiyani rivojlanishiga to‘sqinlik qiladi.
Siklosporin va ketokonazol deksametazonning metabolizmini sekinlashtirib, qator hollarda uning zaharliligini oshirishi mumkin.
Androgenlarni va steroid anabolik preparatlarni deksametazon bilan bir vaqtda buyurish, periferik shishlarni va girsutizmni rivojlanishiga, xusnbuzarlarni paydo bo‘lishiga yordam beradi.
Estrogenlar va peroral estrogen saqlovchi kontratseptivlar deksametazonning klirensini kamaytiradi, bu uning ta'siri yaqqolligini kuchayishi bilan birga kechishi mumkin.
Mitotan va buyrak usti bezlari po‘stlog‘ining faoliyatini boshqa ingibitorlari deksametazonning dozasini oshirilishi kerakligini taqazo qilinishi mumkin.
Tirik viruslarga qarshi vaktsinalar bilan bir vaqtda va boshqa immunizatsiya turlari fonida viruslarni faollashishi xavfini va infektsiyalarni rivojlanishini oshiradi.
Antipsixotik vositalar (neyroleptiklar) va azatioprin deksametazon buyurilganida kataraktani rivojlanishi xavfini oshiradi.
Antatsidlarni bir vaqtda buyurish deksametazonni so‘rilishini pasaytiradi.
Antitireoid preparatlar bilan bir vaqtda qo‘llanganida deksametazonning klirensi pasayadi, tireoid gormonlar bilan – oshadi.


Maxsus ko‘rsatmalar

Davolashni boshlashdan oldin (davolash jarayonida urgentlik holati tufayli iloji bo‘lmaganida) bemor qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlarni aniqlash uchun tekshirilishi kerak. Klinik tekshirishlar yurak-qon tomir tizimini, o‘pkani rentgenologik tekshirishlari, me'da va o‘nikki barmoq ichakni, siydik-chiqarish tizimini, ko‘rish a'zolarini; qon formulasini, qon plazmasida glyukoza va elektrolitlarning miqdorini nazorat qilishni o‘z ichiga oladi.
Deksametazon bilan davolash vaqtida (ayniqsa uzoq vaqt) okulistning kuzatuvi, arterial bosim va suv-elektrolit muvozanatining holatini, shuningdek periferik qon manzarasini va qonda glyukoza darajasining nazorati kerak.
Nojo‘ya holatlarni kamaytirish maqsadida organizmga K+ tushishini (parhez, kaliy preparatlari) oshirish kerak. Ovqat oqsillar, vitaminlarga boy, yog‘lar, uglevodlar va osh tuzining miqdori cheklangan bo‘lishi kerak.
Gipotireoz va jigar sirrozi bo‘lgan bemorlarda preparatning ta'siri kuchayadi. Preparat mavjud bo‘lgan emotsional beqarorlikni yoki psixotik buzilishlarni kuchaytirishi mumkin. Anamnezida psixozlar bo‘lganida Deksametazon yuqori dozalarda shifokorning nazorati ostida buyuriladi.
Samarani bir maromda saqlab turuvchi davolash vaqtidagi stress hollarida (masalan, jarrohlik operatsiyalarida, jarohat yoki infektsion kasalliklarda) preparatning dozasini glyukokortikosteroidlarga talabni oshishi sababli to‘g‘rilash kerak. Deksametazon bilan uzoq muddatli davolash tugaganidan keyin, stress holatlarda buyrak usti bezlari po‘stlog‘ining nisbiy yetishmovchiligini rivojlanishi mumkinligi sababli, bemorlarni bir yil davomida sinchiklab nazorat qilish kerak.
Birdan bekor qilishda, ayniqsa ilgari yuqori dozalar qo‘llangan hollarda, «bekor qilish» sindromi (anoreksiya, ko‘ngil aynashi, tormozlanish, yoyilgan mushak-skelet og‘riqlari, umumiy holsizlik) rivojlanishi, shuningdek Deksametazonni buyurishga sabab bo‘lgan kasallik zo‘rayishi mumkin.
Deksametazon bilan davolash vaqtida, uning samarasini kamayishi (immun javobni) sababli vaktsinatsiyani o‘tkazish kerak emas.
Interkurrent infektsiyalarda, septik holatlarda va tuberkulezda Deksametazonni buyurish bilan bir vaqtda bakteritsid ta'sirli antibiotiklar bilan davolashni o‘tkazish kerak.
Bolalarda Deksametazon bilan uzoq muddat davolanish vaqtida o‘sish va rivojlanish dinamikasini sinchiklab kuzatish kerak. Davolanish davrida qizamiqli yoki suvchechakli bemorlar bilan muomalada bo‘lgan bolalarga, profilaktik spetsifik immunoglobulinlar buyuriladi.
Qandli diabeti bo‘lgan bemorlarda glyukozaning qondagi miqdorini nazorat qilish va zarurati bo‘lganida davolashni to‘g‘rilash kerak.
Suyak-bo‘g‘im tizimini rentgenologik nazorati ko‘rsatilgan (umurtqa pog‘onasi, barmoqlarning suratlari).
Buyrak va siydik-chiqarish yo‘llarining infektsion kasalliklari bo‘lgan bemorlarda Deksametazon leykotsitouriyani chaqirishi mumkin, bu tashxisiy ahamiyatga ega bo‘lishi mumkin.
Deksametazon 11- va 17-oksiketokortikosteroidlarning metabolitlari miqdorini oshiradi.
Muddatidan oldin tug‘ilgan chaqaloqlar Mavjud bo‘lgan ma'lumotlar surunkali o‘pka kasalligi bo‘lgan chala tug‘ilgan chaqaloqlarda kuniga ikki marta 0,25 mg/kg boshlang‘ich dozada davolash boshlanganidan keyin (<96 soat) nevrologik rivojlanishni uzoq muddatli buzilishlari kabi nojo‘ya ta'sirlar rivojlanishidan dalolat beradi.
Homiladorlik va emizish davrida qo‘llanilishi
Homiladorlik vaqtida (ayniqsa birinchi uch oyligida) preparatni faqat kutilayotgan davolash samarasi homila uchun bo‘lgan potentsial xavfdan ustun bo‘lganida qo‘llanishi mumkin. Homiladorlik davrida uzoq muddat qo‘llanganida homilaning o‘sishini buzilishi mumkinligini istisno qilib bo‘lmaydi. Homiladorlikning oxirida qo‘llash holida homilada buyrak usti bezlari po‘stlog‘ining atrofiyasini paydo bo‘lish xavfi mavjud, u yangi tug‘ilgan chaqaloqda o‘rinbosar davolash o‘tkazishni talab qilishi mumkin.
Agarda emizish vaqtida preparat bilan davolashni o‘tkazishning zarurati bo‘lsa, emizishni to‘xtatish kerak.
Kortikosteroidlarni homilador hayvonlarga yuborganda homilani buzilishini chaqirishi mumkin, shuningdek tanglay, homilani ona qornida o‘sishini kechikishi va bosh miyani rivojlanishi va o‘sishini sekinlashishi. Kortikosteroidlar odamda quyon lab, bo‘ri tanglay kabi tug‘ma nuqsonlarni tarqalishini oshishiga olib keladi
Hayvonlarda o‘tkazilgan tekshiruvlarda kalamushlarda, sichqonlarda, og‘maxonlarda, quyonlarda, it va primatlarda bo‘ri tanglay kuzatilgan, ot va qo‘ylarda esa bo‘lmagan. Ayrim holatlarda bu tarqalishlar markaziy nerv tizimini va yurak buzilishlari bilan yig‘ilgan. Primatlarda bosh miyadagi simptomlar nurlanishdan keyin aniqlangan. Bundan tashqari, bachadon ichi o‘sishi kechikkan. Hamma ushbu simptomlar yuqori dozalarda aniqlangan.
Preparat bolalar olaolmaydigan joyda saqlansin va yaroqlilik muddati o‘tgach qo‘llanilmasin.



Dozani oshirib yuborilishi

Yuqorida keltirilgan nojo‘ya holatlar kuchayishi mumkin. Deksametazonning dozasini darhol kamaytirish kerak. Davolash simptomatik.


Chiqarilish shakli

10 tabletkadan blisterda yoki quyi zichlikdagi polietilenli plastik qopqoqli to‘q shisha flakonda. 1 blister yoki flakondan qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnomasi bilan birga karton qutida.


Saqlash sharoiti

Namlikdan va yorug‘likdan himoyalangan joyda, 25°C dan yuqori bo‘lmagan haroratda.


Yaroqlilik muddati

5 yil.


Dorixonalardan berish tartibi

Retsept bo‘yicha.