Preparatning savdo nomi
Forkal®
Ta'sir etuvchi modda (XPN) kaltsitriol

Dori shakli
yumshoq jelatin kapsulalar

Tarkibi

Har bir yumshoq kapsula quyidagilarni saqlaydi
faol modda kaltsitriol - 0,25 mkg;
yordamchi moddalar makkajo‘xori moyi
Jelatin qobig‘i jelatin, glitserin, sorbitol 70% li eritmasi (sorbit Ye 420), natriy metilparaben (E 219), natriy propilparaben (E 217), sariq shafaq, titan dioksidi (E 171), tozalangan suv.
Ta'rifi to‘q sariq rangli, oval shaklli, moysimon suyuqlik saqlovchi yumshoq jelatin kapsulalar.

Farmakoterapevtik guruhi
D vitamini va uning analoglari.
ATX kodi A11SS04


Farmakologik xususiyatlari


Farmakodinamika
si
Ta'sir mexanizmi
Kaltsitriol kaltsiyning ichakda tashilishini rag‘batlantiruvchi D3 vitaminining faolroq shakli hisoblanadi. Odatda, u buyraklarda hosil bo‘ladi va uning o‘tmishdoshi bo‘lib, 25-gidroksixolekaltsiferol hisoblanadi. Fiziologik miqdorlarda u ichakda kaltsiy va fosforni so‘rilishini oshiradi va suyaklarning minerazilatsiyasini boshqaradi. Surunkali buyrak yetishmovchiligida uni hosil bo‘lishini buzilishi mineral almashinuvni buzilishi bilan kechadi.
Kaltsitriol xujayralarning ko‘pchilik turlarida mavjud bo‘lgan yadroviy gormonal retseptorlar hisoblangan va DNK sohasi bilan bog‘lanuvchi va nishon-genlarning ekspressiyasini modulyatsiya qiluvchi ligand-faollashtiruvchi transkriptsion omillar sifatida faoliyat ko‘rsatuvchi D vitaminining retseptorlari bilan bog‘lanib, o‘zining biologik ta'sirini ko‘rsatadi.
Forkal® - kaltsitriolning sintetik hosilasidir. Surunkali buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan patsiyentlarda ichga qo‘llanilganida kalavalar filtratsiyasi darajasi minutiga30 ml dan kam bo‘lganda darajasi kamayadigan kaltsitriolni hosil bo‘lishini kamayishini kompensatsiya qiladi. Natijada ichakda kaltsiy va fosfatlar so‘rilishi va gipokaltsiyemiya normallashadi, demak suyak kasalliklari belgilari va simptomlari bartaraf etiladi.
Postklimakterik osteoporozi bo‘lgan patsiyentlarda kaltsitriol kaltsiyni so‘rilishini oshiradi, qonda kaltsitriol darajasi oshadi, umurtqa pog‘onasini sinishlari tez-tezligi pasayadi.
D vitaminining boshqa metabolitlariga kaltsitriolning ta'sirini boshlanish vaqti va to‘xtashiga tezroq erishiladi. Kaltsitriolning zarur dozasi tezroq va aniqroq hisoblanadi. Shuningdek to‘satdan dozani oshirib yuborilishining nojo‘ya samaralari ham tezroq bartaraf etiladi.


Farmakokinetikasi

So‘rilishi
Kaltsitriol ichakda tez so‘riladi. Sog‘lom sub'ektlar tomonidan 0,25-1 mkg bir martalik dozasi ichga qabul qilingandan keyin zardobdagi kaltsitriolning maksimal kontsentratsiyasiga 2-6 soat davomida erishiladi.
Sog‘lom sub'ektlar tomonidan 0,5 mkg kaltsitriol bir marta peroral qabul qilingandan keyin zardobdagi kaltsitriol kontsentratsiyasining o‘rtacha ko‘rsatkichi 2 soatdan keyin dastlabki 40,0±4,4 pg/ml ko‘rsatkichdan 60,0±4,4 pg/ml gacha oshgan, so‘ngra esa 4 soatdan keyin 53,0±6,9 pg/ml gacha, 8 soatdan keyin 50,0±7,0 gacha, 12 soatdan keyin 44±4,6 gacha va 24 soatdan keyin 41,5±5,1 gacha pasaygan.
Taqsimlanishi
Kaltsitriolning fiziologik kontsentratsiyalarini aylanib yurishi vaqtida u asosan D vitamini-bog‘lovchi deb nomlanuvchi oqsil, shuningdek kamroq darajada lipoproteinlar va albumin bilan bog‘lanadi. Kaltsitriolning qondagi kontsentratsiyalari yuqori bo‘lganida D vitamini-bog‘lovchi oqsil to‘yinadi va lipoproteinlar va albumin bilan bog‘lanishi oshadi.
Metabolizmi
Kaltsitriol sitoxrom R450 CYP24A1 ishtirokida buyraklar va jigarda gidroksi guruhi qo‘shiladi va oksidlanadi.
D vitaminining turli darajadagi xususiyatlariga ega kaltsitriolning bir nechta metabolitlari aniqlangan.
Chiqarilishi
Kaltsitriolni plazmadan yarim chiqarilish davri 5-8 soatni tashkil qiladi. Lekin, kaltsitriolning bir martalik dozasining farmakologik ta'siri kamida 4 sutka davom etadi. Kaltsitriolning chiqarilish va so‘rilish kinetikasi keng dozalash diapazonida, 165 mkg kaltsitriolni bir marta peroral qabul qilinguncha to‘g‘ri chiziqli bo‘lib qoladi. Kaltsitriol safro bilan chiqariladi va ichak-jigar retsirkulyatsiyasiga uchraydi.


Qo‘llanilishi

Kaltsitriol nefrogen osteodistrofiyasi bo‘lgan patsiyentlarda kaltsiy yetishmovchiligi va fosfatlar almashinuvini buzilishida ko‘rsatilgan.
Kaltsitriol shuningdek aniqlangan postklimakterik osteoporozni davolash uchun ham buyuriladi.


Qo‘llash usuli va dozalari

Dozalash
Kaltsitriolning optimal dozasini giperkaltsiyemiyadan saqlanish uchun biologik reaktsiyaga bog‘liq ravishda har bir bemor uchun sinchkovlik bilan tanlash kerak.
Davolashning samaradorligi zarurati bo‘lganida kaltsiyni ovqat yoki qo‘shimchalar bilan tushishini oshishi hisobiga kaltsiyning adekvat sutkalik iste'mol qilinishiga qisman bog‘liq.
Kattalar
Nefrogen osteodistrofiya.
Kaltsitriolning boshlang‘ich sutkalik dozasi 0,25 mkg ni tashkil qiladi. Kaltsiyning darajasi normal yoki faqatgina biroz pasaygan bemorlarda kunora 0,25 mkg doza yetarli hisoblanadi. Agar 2-4 hafta davomida biokimyoviy ko‘rsatkichlar va klinik manzara yaxshilanmasa, sutkalik dozani 0,25 mkg ga oshirish va 2-4 xafta davomida qabul qilish kerak. Bu davr davomida bir xaftada kamida ikki marta zardobda kaltsiyning darajasini aniqlash kerak.
Preparatni qabul qilganda kaltsiyning darajasi 9-11 mg/100 ml (2250-2750 mkmol/l) normaga nisbatan 1 mg/100 ml (250 mkmol/l) ga oshganda yoki kreatinin darajasini>120 mkmol/l gacha oshganda preparatni qabul qilish normokaltsiyemiyaga erishmaguncha darhol to‘xtatiladi. Ko‘pchilik bemorlarda terapevtik samarasiga 0,5-1,0 mkg sutkalik dozada erishiladi.
Uzluksiz davolashga refrakter bemorlarda dializdan keyin 2-3 teng dozalarga bo‘lingan xaftasiga 0,1 mkg/kg boshlang‘ich peroral dozalashda kaltsitriol bilan pulsli (uzlukli) davolash samaradorligi kuzatilgan. Maksimal yig‘indi doza xaftasiga 12 mkg dan oshmasligi kerak.
Postklimakterik osteoporoz
Kaltsitriolning tavsiya etilgan dozasi 0,25 mkg sutkada 2 martani tashkil qiladi. Kaltsiy va kreatininning darajasini 1, 3 va 6 oydan keyin, so‘ngra har 6 oyda aniqlash kerak.
Keksalar
Kaltsitriolni qo‘llashning klinik tajribasi kattalar uchun tavsiya etilgan doza keksa patsiyentlarga aniq noxush oqibatlarsiz buyurilishi mumkinligini ko‘rsatadi.
Bolalar
Ushbu toifadagi patsiyentlar uchun dozalash bo‘yicha tavsiyalarni aniqlash uchun kaltsitriol kapsulalarining xavfsizligi va samaradorligi yetarlicha o‘rganilmagan. Bolalarda kaltsitriol kapsulalarni qo‘llash bo‘yicha cheklangan ma'lumotlar mavjud.
Kaltsitriol kapsulalar faqat ichga qabul qilish uchun mo‘ljallangan.
Qo‘llash usuli ichga buyuriladi.

Nojo‘ya ta'sirlari
Eng ko‘p uchraydigan noxush ko‘rinishlar – bu giperkaltsiyemiya va turli teri reaktsiyalaridir. Giperkaltsiyemiya alfakaltsidol bilan davolash vaqtida paydo bo‘lishi mumkin, lekin davolash bekor qilingandan keyin kaltsiyning darajasi tez (taxminan 1 xafta) normallashadi. Alfakaltsidolni qabul qilishni dozaning yarmigacha kamaytirilgan holda qayta tiklash mumkin.
Asosiy noxush ko‘rinishlar jadvalda ko‘rsatilgan
A'zolar tizimi sinfiNoxush ko‘rinishlar
Moddalar almashinuvi va oziqlanishni buzilishlari• giperkalitsiyemiya
• giperfosfatemiya
Teri va teri osti to‘qimalari tomonidan buzilishlar• toshma
• eshakemi
Buyrak va siydik chiqarish yo‘llari tomonidan buzilishlar• nefrokaltsinoz
• buyrak yetishmovchiligi
Bolalarda
Bolalarda kuzatiladigan noxush ko‘rinishlarning turi va tez-tezligi kattalarnikiga o‘xshash bo‘ladi.
A'zolar tizimi sinfi
Immun tizimi tomonidan buzilishlar Noma'lum o‘ta yuqori sezuvchanlik, eshakemi;
Moddalar almashinuvi va oziqlanish tomonidan buzilishlar Juda tez-tez giperkaltsiyemiya, Tez-tez emas ishtahani pasayishi, Noma'lum patologik kuchaygan chanqoqlik, suvsizlanish, tana vaznini kamayishi;
Ruhiy buzilishlar Noma'lum apatiya, ruhiy buzilishlar;
Nerv tizimi tomonidan buzilishlar Tez-tez bosh og‘rig‘i, Noma'lum mushak kuchsizligi, sensor buzilishlar, uyquchanlik;
Yurak tomonidan buzilishlar Noma'lum yurak aritmiyalari;
Me'da-ichak yo‘llari tomonidan buzilishlar Tez-tez qorinda og‘riq, ko‘ngil aynishi, Tez-tez emas qusish, Noma'lum qabziyat, qorinning yuqori sohalarida og‘riq, paralitik ichak tutilishi;
Teri va teri osti to‘qimalari tomonidan buzilishlar Tez-tez toshma, Noma'lum eritema, teri qichishishi;


Skelet-mushak va biriktiruvchi to‘qima tomonidan buzilishlar Noma'lum o‘sishni sekinlashishi;
Buyrak va siydik chiqarish yo‘llari tomonidan buzilishlar Tez-tez siydik chiqarish yo‘llari infektsiyalari, Noma'lum poliuriya, tungi poliuriya;
Umumiy xarakterdagi asoratlar va yuborish joyidagi reaktsiyalar Noma'lum kaltsinoz, tana haroratini oshishi, chanqoqlik;
Laborator va instrumental ma'lumotlar Noma'lum qonda kreatinin kontsentratsiyasi darajasini oshishi.


Qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar

Kaltsitriolni quyidagi holatlarda
• giperkaltsiyemiya bilan kechuvchi barcha kasalliklarda
• metastatik kaltsinoz belgilari bo‘lgan patsiyentlarda
• kaltsitriolga (yoki shu sinfga mansub preparatlarga) va preparatning tarkibiga kiruvchi yordamchi moddalarga o‘ta yuqori sezuvchanligi bo‘lgan patsiyentlarda qo‘llash mumkin emas

Dorilarning o‘zaro ta'siri
Bemorlar parhez bo‘yicha tavsiyalarga qat'iy rioya qilishlari kerak, ayniqsa, kaltsiyni iste'mol qilish bo‘yicha, shuningdek kaltsiy saqlovchi preparatlarni nazoratsiz qo‘shimcha qabul qilish bo‘yicha.
Tiazid diuretiklari bilan bir vaqtda davolash giperkaltsiyemiya xavfini oshiradi. Digitalis preparatlarini qabul qilayotgan bemorlarda kaltsitriolning dozasini juda ehtiyotkorlik bilan tanlash kerak, chunki giperkaltsiyemiya ularda aritmiyalarni qo‘zg‘atishi mumkin.
Kaltsiyni so‘rilishini kuchaytiruvchi D vitaminining analoglari va kaltsiyni so‘rilishini susaytiruvchi kortikosteroidlar orasida funktsional antagonizm mavjud.
Magniy saqlovchi preparatlar (masalan, antatsidlar) gipermagniyemiyani chaqirishi mumkin va shuning uchun kaltsitriol bilan davolash vaqtida surunkali gemodializda bo‘lgan bemorlarga buyurish mumkin emas.
Kaltsitriol ichak, buyraklar va suyaklarda fosfatlarni tashilishiga ta'sir qilganligi tufayli, fosfatlarni bog‘lovchi preparatlarning dozasiga zardobda fosfatlarning darajasiga qarab tuzatish kiritish kerak (normada 2-5 mg/100 ml yoki 0,65-1,62 mmol/l).
D vitaminiga rezistent raxiti (oilaviy gipofosfatemiya) bo‘lgan patsiyentlarda fosfatlarni ichga qabul qilishni davom ettirish kerak. Lekin kaltsitriol ichak bo‘shlig‘idan fosfatlarni so‘rilishini rag‘batlantirishi mumkinligini e'tiborga olish kerak, chunki ushbu omil fosfat qo‘shimchalariga bo‘lgan ehtiyojga o‘zgartirishlar kiritishi mumkin.


Maxsus ko‘rsatmalar

Kaltsitriol bilan davolash va giperkaltsiyemiya paydo bo‘lishi orasida bog‘liqlik mavjud.
Kaltsitriol bilan bir vaqtda D vitaminining tarkibiga kiruvchi qolgan barcha moddalarni, shu jumladan patentlangan tarkibiy qismlari yoki D vitamini tomonidan ta'siri kuchayishi mumkin bo‘lgan oziq ovqat mahsulotlarini qabul qilishni to‘xtatish kerak.
Giperkaltsiyemiya oziqlanish o‘zgarganda (masalan, sut mahsulotlarini iste'mol qilish oshganda) yoki kaltsiy preparatlarini nazoratsiz qabul qilganda organizmga kaltsiy tushishi oshganda rivojlanishi mumkin. Bemorlar va ularning oila a'zolarini tavsiya etilgan parhezga qat'iy rioya qilish kerakligi haqida ogohlantirish kerak; shuningdek ularni giperkaltsiyemiya simptomlarini aniqlashga o‘rgatish kerak.
9-11 mg/100 ml (2250-2750 mkmol/l) normaga nisbatan kaltsiyning darajasini1 mg/100 ml (250 mkmol/l) ga oshganda yoki kreatinin darajasi 120 mkmol/l gacha oshganda normokaltsiyemiyaga erishilmaguncha preparatni qabul qilish darhol to‘xtatiladi. Ayniqsa yotoq tartibidagi bemorlar, masalan operatsiya o‘tkazgan bemorlarda giperkaltsiyemiya rivojlanishi xavfi yuqori bo‘ladi.
Kaltsitriol zardobda noorganik fosfatlar darajasini oshishiga olib keladi. Bu samara gipofosfatemiyasi bo‘lgan bemorlarda kutilgan bo‘lsada, ektopik kaltsifikatsiya xavfi tufayli buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda ehtiyotkorlikni talab etadi. Bunday hollarda fosfatlarni bog‘lovchi preparatlarni peroral qabul qilish va fosfatlar darajasi past bo‘lgan parhezga rioya qilish yo‘li bilan plazmada fosfatlar darajasini normada (2-5 mg/100 ml yoki 0,65-1,62 mmol/l) saqlab turish kerak.
Zardobda kaltsiy va fosforning kontsentratsiyasi ko‘rsatkichi (SaxR) 70 mg2 /dl2 dan oshmasligi kerak.
D vitaminiga rezistent raxiti (oilaviy gipofosfatemiya) bo‘lgan patsiyentlarda fosfatlarni ichga qabul qilishni davom ettirish kerak. Lekin kaltsitriol ichak bo‘shlig‘idan fosfatlarni so‘rilishini rag‘batlantirishi mumkinligini e'tiborga olish kerak, chunki ushbu omil fosfat qo‘shimchalariga bo‘lgan ehtiyojga o‘zgartirishlar kiritishi mumkin.
Kaltsitriol D vitaminining mavjud bo‘lgan barcha metabolitlari orasida farmakologik eng faol bo‘lganligi tufayli, D gipervitaminozi rivojlanishidan saqlanish uchun kaltsitriol bilan davolash vaqtida D vitaminining boshqa preparatlarini buyurish mumkin emas.
Agar bemor uzoq ta'sir etuvchi D vitaminining preparatidan (masalan, ergokaltsiferol (D2 vitamini) yoki kolekaltsiferol) kaltsitriolga o‘tkazilsa, qonda ergokaltsiferol darajasini normallashishi bir necha oyni tashkil etishi mumkin, shu orqali giperkaltsiyemiya paydo bo‘lishi xavfi oshiradi.
Kaltsitriol qabul qilayotgan buyrak faoliyati normal bo‘lgan bemorlarda suyuqlikni yetarli darajada tushishini nazorat qilgan holda suvsizlanishdan saqlanish kerak.
Buyrak faoliyati normal bo‘lgan patsiyentlarda surunkali giperkaltsiyemiya zardobda kreatinin darajasini oshishi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.
Kaltsitriol kapsulalar sorbitol saqlaydi, shuning uchun fruktozani o‘zlashtiraolmaslik kabi kam uchraydigan nasliy muammolari bo‘lgan patsiyentlarga kaltsitriolni qabul qilish tavsiya etilmaydi.
Reproduktiv faoliyat, homiladorlik va emizish davri
Homiladorlik vaqtida kaltsitriolning xavfsizligi aniqlanmagan.
D vitaminining subletal dozalarini homilador quyonlarga peroral buyurilganda avlodlarda aortal klapan usti stenozi rivojlangan. D vitamining, hatto uning juda yuqori dozalarida ham odam uchun teratogenligi haqidagi ma'lumotlar yo‘q. Kaltsitriolni homilador ayollarga faqat, agar kutilayotgan samara homila uchun bo‘lishi mumkin bo‘lgan xavfdan ustun bo‘lgan hollardagina buyurish mumkin.
Ehtimol, ekzogen kaltsitriol ko‘krak sutiga kiradi. Onada giperkaltsiyemiya va emizikli bolalarda nojo‘ya reaktsiyalar bo‘lishi mumkinligi tufayli, preparatni emizish davrida qabul qilish mumkin, lekin ona va chaqaloqda kaltsiy darajasini monitoringi ostida.
Avtomobilni yoki boshqa mexanizmlarni boshqarish qobiliyatiga ta'siri
Ma'lum farmakodinamik profili va ta'riflangan nojo‘ya ta'sirlarni hisobga olgan holda, preparat bunday faoliyat turlariga ta'sir qilmaydi yoki ta'sir qilishining ehtimoli kam deb hisoblanadi.
Preparat bolalar ololmaydigan joyda saqlansin va yaroqlilik muddati o‘tgach preparat ishlatilmasin.




Dozani oshirib yuborilishi

Simptomsiz giperkaltsiyemiyani davolash
Kaltsitriol D vitaminining hosilasi bo‘lganligi tufayli u uchun dozani oshirib yuborilishining xuddi shunday simptomlari xarakterli. Kaltsiy va fosfatlarning yuqori dozalarini kaltsitriol bilan bir vaqtda qabul qilish o‘xshash simptomlarni chaqirishi mumkin. Zardobda kaltsiy va fosforning kontsentratsiyasi (SaxR) 70 m2 /dl2 dan oshmasligi kerak. Dializatda kaltsiyning yuqori darajasi giperkaltsiyemiya rivojlanishiga olib kelishi mumkin.
D vitamini bilan o‘tkir zaharlanish simptomlari anoreksiya, bosh og‘rig‘i, qusish, qabziyat.
Surunkali zaharlanish simptomlari distrofiya (xolsizlik, tana vaznini kamayishi), sezuvchanlikni buzilishi, ehtimol chanqoqlik bilan, poliuriya, suvsizlanish, apatiya, o‘sishni sekinlashishi va siydik chiqarish yo‘llari infektsiyalari. Giperkaltsiyemiya oqibatlari bo‘lib buyrakning po‘stloq qismi, miokard, o‘pka va me'da osti bezida o‘choqli cho‘kma tushishlari hisoblanadi.
To‘satdan doza oshirib yuborilganda quyidagi choralarni amalga oshirish kerak so‘rilishni davom etishini oldini olish uchun darhol me'dani yuvish yoki qusishni chaqiruvchi preparatlarni qabul qilish. Preparatni axlat bilan chiqarish uchun surgi vositasi sifatida vazelin moyi qo‘llanadi. Zardobda kaltsiyning darajasini takroran aniqlash tavsiya etiladi. Agar zardobda kaltsiyning yuqori darajasi saqlansa, fosfatlar va kortikosteroidlarni buyurish mumkin. Shuningdek yetarli darajada diurizni ta'minlash uchun choralarni amalga oshirish kerak.
Kaltsiyning yuqori darajasi (>3,2 mmol/l) buyrak yetishmovchiligiga olib kelishi mumkin, ayniqsa agar patsiyentda fosfatlarning darajasi normal yoki yuqori bo‘lganda buyrak faoliyatini buzilishi bo‘lsa.
Uzoq vaqt davolash oqibatida giperkaltsiyemiya paydo bo‘lganida plazmada kaltsiyning darajasi normal darajagacha pasaymaguncha kaltsitriolni qabul qilishni to‘xtatish kerak.
Kaltsiyning normal darajasini tiklashga kaltsiyning kam saqlovchi parhez yordam beradi. So‘ngra kaltsitriolni dozani kamaytirgan yoki shu dozani kamroq tez-tezlikda qabul qilish bilan takroran qabul qilish mumkin.
Gemodializ muolajasini o‘tkazayotgan patsiyentlarda dializda kaltsiyning pastroq kontsentratsiyasini qo‘llashga yo‘l qo‘yiladi. Dializatda kaltsiyning yuqori kontsentratsiyasi giperkaltsiyemiyaga olib kelishi mumkin.


Chiqarilish shakli

10 kapsula blisterda, 3 blisterdan qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnamasi bilan karton qutiga joylanadi.


Saqlash sharoiti

25oS dan yuqori bo‘lmagan haroratda, yorug‘likdan himoyalangan joyda saqlansin.


Yaroqlilik muddati

2 yil.








Dorixonalardan berish tartibi

Shifokor retsepti bo‘yicha.


Ishlab chiqaruvchi

Olive Healthcare, 197/2, Athiyawad, Dabhel, Daman- 396 210, India